POWSZECHNY SPIS ROLNY 2020 – PRACUJĄCY W ROLNICTWIE

3 listopada, 2020

Szacuje się, że polskie rolnictwo skupia ok. 10,5% pracujących. To jeden z najwyższych wskaźników w Unii Europejskiej, wyższe osiągają tylko takie kraje, jak Rumunia, Bułgaria, Chorwacja i Grecja. W najbogatszych: Wielkiej Brytanii, Luksemburgu czy Niemczech udział pracujących w rolnictwie jest prawie dziesięciokrotnie mniejszy. Rolnictwo od kilku lat przoduje też w statystykach zatrudnienia obcokrajowców, to z myślą o rolnictwie i ogrodnictwie wprowadzono zmiany dot. zatrudniania cudzoziemców w pracach sezonowych. Niestety, udzielenie odpowiedzi na pytania nie tylko o dokładną liczebność pracujących w rolnictwie, jak i cechy demograficzne: płeć i wiek, ale także wykształcenie, czy czas pracy co dziesiątego pracującego w Polsce, jest trudne i opiera się w głównej mierze na szacunkach.

Ostatnie pełne dane pochodzą z Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku. Według nich liczba pracujących w rolnictwie w województwie wielkopolskim wynosiła nieco ponad 200 tys. osób, z czego 91,3% stanowiła rodzinna siła robocza w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Pracownicy najemni to zbiorowość licząca 17,6 tys. osób, z czego 8,4 tys. w gospodarstwach indywidualnych.

Nie wszyscy użytkownicy gospodarstw rolnych deklarowali swój wkład pracy przy produkcji rolnej. Także kierowanie gospodarstwem rolnym może być zlecane innej osobie – ma to jednak miejsce w zasadzie wyłącznie w gospodarstwach wielkoobszarowych. Zdecydowanie większość użytkowników to pracujący i kierujący własnym gospodarstwem rolnym.

W województwie wielkopolskim 72,6% ogółu użytkowników (pracujących) w swoim gospodarstwie rolnym stanowili mężczyźni. Kobiety użytkowały mniejsze obszarowo gospodarstwa – niemal 2/3 z nich te do 5 ha.

Około 59% ogółu pracujących rolników to osoby w wieku powyżej 44 lat, a 6,2% użytkowników przekroczyła wiek 65 lat. Najliczniejszą grupę wiekową stanowiły osoby w wieku 45–54 lata (niemal co trzeci rolnik był w tym wieku). Ci poniżej 35. roku życia stanowili jedynie 16%.

W Powszechnym Spisie Rolnym 2020, który trwa od 1 września do 30 listopada br. część pytań dotycząca pracy w gospodarstwie rolnym obejmuje nie tylko użytkownika, ale także jego rodzinę pracującą przy produkcji rolniczej, zarówno tę zamieszkującą wspólnie z nim, jak i tę mieszkającą oddzielnie, kierującego gospodarstwem rolnym pracującego najemnie, osoby pracujące w ramach pomocy sąsiedzkiej oraz wszystkich pracowników najemnych, zarówno tych stałych, jak i dorywczych, a także pracowników kontraktowych (z firm zewnętrznych) niezależnie od obywatelstwa, czyli także cudzoziemców. Pytania dotyczą pracy w gospodarstwie rolnym w ciągu 12 miesięcy od 2 czerwca 2019 r. do 1 czerwca 2020 r. Tego okresu dotyczą nie tylko pytania o fakt wykonywania pracy, ale też o jej nakłady, czyli czas poświęcony produkcji rolniczej i organizacji gospodarstwa rolnego. Czas ten liczony jest w etatach lub jego częściach.

Drugi blok pytań, dotyczący bieżącej aktywności ekonomicznej – w okresie od 26 maja do 1 czerwca 2020 r. – obejmuje rolnika oraz członków rodziny z nim mieszkających i pracujących z nim w gospodarstwie. Tu pytania dotyczą faktu posiadania i wykonywania każdej pracy przynoszącej dochód w formie pieniężnej, ale także niepieniężnej. Nieistotna jest przy tym forma umowy, na podstawie której pracę posiadano lub wykonywano. Będziemy zatem wiedzieć, czy praca w gospodarstwie rolnym przy produkcji rolniczej była dla użytkownika gospodarstwa rolnego i członków jego rodziny pracą: jedyną, główną, ale czy miał też inne zajęcie przynoszące dochód, pracą dodatkową, a może wykonywał w tym czasie tylko inną pracę lub działalność?

W PSR 2020 zbierane są także informacje dotyczące faktu wykonywania innej niż rolnicza działalności zarobkowej, związanej z gospodarstwem rolnym, w tym m.in.: agroturystyki, przetwórstwa produktów rolnych, produkcji energii odnawialnej, czy leśnictwa.

Z pracą w gospodarstwie rolnym i aktywnością ekonomiczną poza nim ściśle powiązane są dochody gospodarstw domowych rolników i kwestia ta również jest poruszana w spisie, lecz co ważne, pytania nie dotyczą wysokości dochodów, a ich źródeł (określanych jako: dochody z działalności rolniczej, pracy najemnej, innej działalności gospodarczej, emerytur, rent oraz inne) i ich udziału w budżecie gospodarstwa domowego.

Wszystkie te pytania posłużą analizie rolnictwa jako rynku pracy, ale także sytuacji społeczno-gospodarczej polskiego rolnictwa, w tym opłacalności produkcji rolniczej. Czy zatem prowadzenie gospodarstwa rolnego jest opłacalne i czy pozwala na utrzymanie rodziny, czy jest główną aktywnością zawodową rolnika, czy wykonywana jest obok innej bardziej dochodowej działalności? Odpowiedzi na powyższe pytania, w powiązaniu z innymi danymi przekazanymi w spisie, pozwolą na określenie przy jakiej wielkości gospodarstwa, skali produkcji rolniczej i jej rodzaju, prowadzenie gospodarstwa rolnego wymaga nie tylko pełnego zaangażowania zawodowego rolnika i jego rodziny, ale także zatrudnienia dodatkowych pracowników i jak duży jest to rynek pracy.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *