Alergia – choroba cywilizacyjna?
Dziś spróbujemy odpowiedzieć sobie na to pytanie oraz zastanowić się co można zrobić aby jej uniknąć bądź złagodzić jej objawy.
Alergia jest chorobą dziedziczną, jeśli jedno z rodziców jest alergikiem to prawdopodobieństwo odziedziczenia tej choroby przez dziecko wynosi około 40%. Jeśli oboje rodzice są chorzy to ryzyko zachorowania wzrasta do 70% . Oczywiście dziedziczna skłonność do alergii nie oznacza, że musi ona wystąpić. Potrzeba do tego sprzyjających okoliczności, ale może się ona pojawić w każdym momencie naszego życia, nawet w dojrzałym wieku. Najczęściej występuje jednak w pierwszych miesiącach po urodzeniu jako atopowe zapalenie skóry. Zwykle mija po kilku latach, ale nadwrażliwość pozostaje i choroba może dać znać o sobie np. uczuleniem na pyłki lub roztocze.
ALERGIA POWODUJE:
– stan zapalny górnych dróg oddechowych – jego przyczyną są alergeny wziewne tj. pyłki roślin, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt i zarodniki pleśni. Objawy to kichanie, katar, zapalenie spojówek i bóle uszu.
– zaburzenia układu pokarmowego – wywołują je alergeny występujące w produktach spożywczych. Objawy to : wymioty, biegunka, zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha i długo utrzymujące się skurcze podbrzusza.
– zmiany skórne – pojawiają się po spożyciu określonych pokarmów oraz po kontakcie z substancjami uczulającymi (np. sierścią kota, metalem, lateksem itp.). Objawy to swędzenie, pieczenie, suchość skóry, zaczerwienienie, wysypka, wypryski i obrzęki. Zmiany pojawiają się wokół ust, oczu, nosa, uszu w zgięciach łokci, na kostkach, nadgarstkach, za kolanami.
– upośledzenie działania układu oddechowego – wywołują pyłki, roztocze, grzyby pleśniowe. Objawy to skurcz oskrzeli, duszność, kaszel i świszczący oddech, pojawiają się trudności z odkrztuszaniem.
ALERGIA POKARMOWA
Na alerię pokarmową choruje co 10 mieszkaniec kuli ziemskiej (kobiety dwukrotnie częściej niż mężczyźni), są to jednak dolegliwości wieku dziecięcego. Objawia się biegunką, wymiotami i bólami brzucha, pokrzywka, rzadziej kłopoty ze wzrokiem. Przeważnie alergia pokarmowa mija z wiekiem, ale ryzyko wystąpienia nieżytu nosa lub astmy jest duże. Aby się pozbyć objawów alegii pokarmowej należy unikać produktów, które uczulają. Łatwo je zidentyfikować dzięki testom z krwi, albo stosując dietę eliminacyjną.
Polega ona na usunięciu z diety produktu, który wywołuje reakcję alergiczną. Kwestia nie jest tak oczywista w przypadku niemowląt i małych dzieci, ponieważ stajemy przed dylematem czy podawać dzieciom z alergią pokarmową mleko krowie i produkty na nim oparte czy nie ? Oczywiście najodpowiedniejszym pokarmem w pierwszych miesiącach życia jest mleko matki. W przypadku matek, które nie mogą karmić, poleca się do żywienia uczulonych na mleko krowie noworodków i niemowląt produkty oparte na hydrolizowanych białkach mleka lub soi. U dzieci niewykazujących objawów uczulenia na mleko krowie nie udowodniono korzyści ze stosowania w/w mieszanek, jednak nie ma powodu, by ich nie stosować.
Należy pamiętać, że soja również może uczulać jak hydrolizaty białek pochodzących z mleka. Mieszanki oparte na wolnych aminokwasach są pod tym względem bezpieczne, ale jednocześnie są najdroższe. Nie powinno się opóźniać wprowadzania mleka krowiego i jego przetworów do diety dziecka, ponieważ zwiększa się ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych w wieku dwóch lat. Alternatywą dla mleka krowiego w żywieniu alergików mogłoby być mleko kozie. Jednak z powodu możliwości wywołania alergii krzyżowych nie jest w 100 % bezpieczne dla dzieci uczulonych na białka mleka krowiego.
Rodzaje mieszanek mlecznych stosowanych u dzieci z alergią pokarmową to:
Hydrolizaty białkowe
Jeżeli u dziecka występują już objawy alergii na mleko krowie, podaje się mu preparaty zastępcze o wysokim stopniu hydrolizy białka (np. Babilon pepti, Nutramigen). To mieszanki, w których cząsteczki białka zostały podzielone na fragmenty tak małe, że niemal pozbawione właściwości alergizujących. Niestety, pogarszają się przez to zapach i smak mleka. Starszym niemowlętom można go poprawić, dodając kleik ryżowy lub sok.
Bezglutenowy preparat zbożowy
Preparat ten pozwala urozmaicić dietę dziecka. W tej grupie na naszym rynku występuje tylko Sinlac, który nie zawiera laktozy, białka krowiego ani białka sojowego, jedynie białko pochodzące z mąki ryżowej i mąki chleba świętojańskiego. Wzbogacony jest w jod, wapń, żelazo, witaminę D i mikroelementy. Można go stosować w celiakii, alergii na białka mleka krowiego, a także po to, żeby do niej nie dopuścić (jako uzupełnienie karmienia piersią lub preparatami mlekozastępczymi). Sinlac nadaje się dla dzieci od piątego miesiąca życia. Można go łączyć np. z owocami.
Preparaty sojowe
Mieszanki oparte na białku roślinnym pochodzącym z soi (np. Bebiko lub Babilon sojowy, Humana SL, Isomil, Prosobee). Stosuje się je w dietach eliminacyjnych, kiedy trzeba wykluczyć laktozę, galaktozę, fruktozę czy białko mleka krowiego. Smakują nieco lepiej niż hydrolizaty białkowe, więc dzieci łatwiej je akceptują. Mleko sojowe może być stosowane jako samodzielny posiłek lub baza mleczna do przygotowywania innych posiłków. Niestety, jak wskazują statystyki, blisko połowa dzieci uczulona na mleko krowie uczula się również na soję. Mleka sojowego nie należy podawać dziecku bez konsultacji z lekarzem.
Preparaty dla dzieci z celiakią
Mleko z MCT produkowane jest dla dzieci, które cierpią na zaburzenia wchłaniania i trawienia tłuszczu. Niektóre mieszanki są również okresowo stosowane u dzieci z alergią na białko mleka krowiego. Babilon pepti MCT, Huminę MCT i Pregestimil można podawać niemowlętom od 1 miesiąca, Portagen od 5 miesiąca.
Mieszanki elementarne
W bardzo ciężkich postaciach alergii podaje się mieszanki elementarne, w których źródłem białka są wolne aminokwasy lub bardzo krótkie peptydy. Niestety są niezbyt smaczne. Jedyny na polskim rynku preparat tego typu to Babilon amino.
Alergia pokarmowa wywołana jest przez alergeny znajdujące się w pożywieniu. Najczęściej reakcję alergiczną powodują: orzechy arachidowe, ryby, mleko, jaja, pomidory, truskawki, pszenica i soja.
Co zrobić , aby uchronić się przed alergią?
Należy żyć w środowisku jak najmniej skażonym ( na wsi alergia występuje dwa razy rzadziej niż w mieście). Dzieci do 7 roku życia powinny przebywać w środowisku naturalnym, mieć kontakt ze zwierzętami , bo to jest korzystne dla układu immunologicznego, a sterylne wychowanie w miejskich mieszkaniach sprzyja alergii. W przypadku kiedy pacjent ma już objawy alergii należy doprowadzić do zmniejszenia albo zlikwidowania objawów. Najpierw rozpoznać czynnik , który powoduje alergię , a potem go wyeliminować. Z tym , że nie zawsze jest to możliwe , np. jeśli mamy do czynienia z uczuleniem na roztocze , to nie znaleziono sposobu , aby alergik nie chorował we własnym mieszkaniu. Właściwie nie da się tego alergenu pozbyć.
Alergia to choroba podstępna , nieobliczalna i sprytna , może pojawić się w każdym etapie naszego życia i skutecznie uprzykrzyć nam życie. Może ją wywołać zapach kwiatów , kurz , dotyk metalu , pożywienie. Szacuje się , że za 10 lat połowa mieszkańców krajów wysoko rozwiniętych będzie miała objawy alergii.
Pozbyliśmy się „choroby brudnych rąk”, ale konsekwencją tego są choroby alergiczne , które można nazwać „chorobą czystych rąk”. Tak więc należy zachować umiar i zdrowy rozsądek.